‘Iedereen heeft iets anders nodig om vitaal in het leven te staan‘
Werken bij Jeugdbescherming is een mooie, maar pittige baan. Om dit werk te kunnen doen, zijn er vitale teams nodig, met medewerkers die lekker in hun vel zitten. Vitaliteitscoach Rafaela Colina werkte in het verleden als jeugdbeschermer. Ze startte in de herfst van 2024 met het geven van Sterk in je Werk-teamsessies, samen met vitaliteitscoaches Esther Koning en Maria van Tilburg. Eind februari hebben alle tweeëndertig teams bij Jeugdbescherming een sessie gehad. Wat houdt vitaliteit in volgens Rafaela? Waarom is het zo belangrijk om met elkaar het gesprek te voeren? Gezinsmanager Bart Orsel volgde de ‘Sterk in je Werk-sessie’ en weet nu wat de tien voornaamste energizers voor vitaliteit zijn.
Keuzemogelijkheid
De teamsessies startten op 15 oktober met een kick-off voor het managementteam van Jeugdbescherming. Op 22 november volgde een kick-off voor alle medewerkers, met een inspirerende lezing van oud-schaatskampioen Mark Tuitert en acht workshops waaruit de deelnemers konden kiezen. Keuze bieden is belangrijk, volgens Rafaela. Want vitaliteit is een ruim begrip. Iedereen heeft wat anders nodig om vitaal en gebalanceerd in het leven te staan. Gezond eten, genoeg rust en beweging zijn uiteraard voor iedereen belangrijk.
‘Maar voldoende beweging betekent voor de een elke ochtend intensief hardlopen. De ander zweert bij een uurtje yoga in de avonduren. En terwijl je zelf misschien oplaadt met veel mensen om je heen, heeft je collega vooral me-time nodig.’
Elkaar bevragen
Voor iedereen geldt dat vitaliteit ook inhoudt dat er genoeg tijd is voor passies en dat humor en zingeving ruimte krijgen. Ook een goede levensbalans, tussen werken en privétijd, is van belang. Zeker nu die twee vaker door elkaar lopen. De insteek van de teamsessies die Rafaela geeft, is dat collega’s elkaar leren en durven bevragen. Wat betekent vitaliteit voor de ander? Waar wordt hij of zij gelukkig van? En wat is er dus nodig in een team opdat iedereen zich vitaal voelt? Mag je elkaar aanspreken wanneer je je zorgen maakt om de ander? Naast deze teamsessies krijgt iedere teammanager een workshop hoe ze gedurende het jaar met medewerkers het gesprek kunnen voeren over vitaliteit, gezondheid en werkvermogen.
‘Een vitaal team is een alert team, waarin de openheid er is om elkaar te bevragen. Vitaliteit is op die wijze ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid.’
Vaak aan staan
Onze levens zijn hectisch, voor gezinsmanagers al helemaal. Het is alleen maar logisch dat het centrale zenuwstelsel veel te verwerken krijgt in een pittige baan bij Jeugdbescherming. Voldoende ontladen en opladen is nodig. Als je alleen maar ‘aan’ staat, leef je onder constante spanning. Dan maak je ook minder snel beslissingen die goed voor je zijn. Als je steeds maar aan staat, zeg je liever die yogales of sociale afspraak af, om ’s avonds alsnog het werk af te krijgen. Balans betekent volgens Rafaela vanuit rust bedenken waar je behoefte aan hebt, bijvoorbeeld anderen zien of juist alleen zijn, in je eigen bubbel.
‘Zou het nu goed zijn om te bewegen of is het oké om voor de tv in slaap te vallen? Het is zo belangrijk om goed op te laden en vanuit rust te kunnen voelen wat je behoeftes zijn.’
Levensfase, normen en waarden
Op haar zevenentwintigste startte Rafaela bij Jeugdbescherming als gezinsmanager. Ze werkte gedurende veertien jaar afwisselend als werkbegeleider en teammanager. Toen ze moeder werd, merkte ze hoe ze het moeilijker vond om ingrijpende beslissingen te nemen. Nu is dat één van de zaken waar ze in haar werk bij stilstaat: elke levensfase vraagt iets anders, ten aanzien van vitaliteit. Ook een belangrijk aspect is of het werk dat je doet, aansluit bij je persoonlijke normen en waarden.
‘Het is heel belangrijk dat de normen en waarden die nageleefd worden in een organisatie passen bij jouw eigen normen en waarden. Als dat niet zo is, loop je leeg.’
Goed luisteren
Luisteren is de basis. Samen een vitaal team vormen, vereist dat je goed luistert naar je collega’s. Dat houdt in dat je op een waardenvrije manier nieuwsgierig bent naar het verhaal van de ander. Veel mensen voelen zich bij tijden overbelast. Vaak is er een disbalans tussen werk en thuis, bijvoorbeeld door jonge kinderen, mantelzorg of andere thema’s die horen bij een levensfase. Veel mensen houden flink wat (voor anderen onzichtbare) ballen hoog. Perfectionisme en onzekerheid kunnen je vitaliteit behoorlijk beïnvloeden. Daarom betekent goed luisteren dus ook dat je naar jezelf luistert. Welke signalen geeft je lichaam? Wat vraagt de levensfase waar je in zit van je? En geef je daar wel gehoor aan?
‘Voor collega’s met jonge kinderen is het vaak moeilijk om genoeg rust te nemen. En je merkt dat medewerkers met oudere kinderen vaak een mantelzorgtaak op zich moeten nemen, nog voordat hun kinderen het nest verlaten.’
Oude patronen
Ondertussen werkt Rafaela acht jaar als zelfstandig coach en trainer. Bij Jeugdbescherming doet ze meer dan vitaliteitsessies geven. Ze verzorgt ook individuele coachingstrajecten en biedt teamcoaching op samenwerkingsvraagstukken. Iedereen neemt z’n eigen levenservaring en overtuigingen mee in het werk. Door goed te luisteren en goede vragen te stellen komt ze steeds dichter bij de patronen die in de eigen jeugd zijn ontstaan.
‘We komen allemaal ergens vandaan. Door dat te begrijpen, snap je ook wat het moeilijk maakt voor de ander om naar signalen te luisteren en daaraan gehoor te geven.’
Gezinsmanager Bart Orsel volgde de ‘Sterk in je Werk’-sessie in de herfst van 2024:
‘Ik vond de sessie heel nuttig. Ik weet nu wat de tien voornaamste energizers voor vitaliteit zijn. Het is zinvol om met collega’s te bespreken wat je nodig hebt en ook aan te geven waar je hulp bij kan gebruiken. Reflecteren op jezelf, supervisie en intervisie: al die processen zijn onmisbaar in vitale teams. Het is bijzonder hoe ervaringen van anderen soms zo herkenbaar voor jezelf zijn. Ik geloof ook in de kracht van een buddysysteem.
Voor mij is sporten heel belangrijk om me vitaal te voelen. Eén keer week ga ik mountainbiken. Ook beoefen ik Krav Maga, dat is een verdedigingskunst die in Israël ontstond.
In mijn vorige werk werkte ik op een crisisafdeling voor delinquenten. Dat had regelmatig impact op mijn psychische welzijn. Ik besefte dat het echt belangrijk was om mezelf vitaal en gezond te houden. Daar ontstond ook de heerlijke gewoonte om regelmatig naar de sauna te gaan. Tijdens de sessie heb ik me voorgenomen om dit in 2025 mee te nemen.’