‘Van een nummer naar een persoon met een verhaal’
In gesprek met Raphaelle, een ex-cliënte die nu in Israël woont
Vanuit Yavne, een stadje ten zuiden van Tel Aviv, vertelt de vijftienjarige Raphaelle haar indrukwekkende verhaal. Na de dood van haar Nederlandse moeder krijgt Jeugdbescherming de voogdij over het meisje. Er volgt een moeilijke tijd: rouwende Raphaelle gaat van een pleeggezin naar de crisisopvang, meerdere voogden volgen elkaar op. Het gaat van kwaad naar erger met haar mentale gezondheid, tot gezinsmanagers Tobias en May-Ying in beeld komen. Zij zorgen ervoor dat Raphaelle op vakantie kan naar vader en familie in Israël en verlengen deze ‘vakantie’ als ze merken dat het zoveel beter met haar gaat. Als de twee collega’s in maart naar Israël vliegen, zien ze met eigen ogen hoe helend het voor Raphaelle is om bij haar familie te zijn.
Eenzame rouw
Raphaelle groeit op in Nederland. Israël, het geboorteland van haar vader, is in haar prille jeugdherinneringen vooral het zonnige vakantieland waar ze lange zomervakanties doorbrengt. Na de scheiding van haar ouders in 2012 krijgt haar Nederlandse moeder het volledige gezag over Raphaelle en haar oudere zussen, omdat haar vader naar Israël terugverhuist. In 2020 slaat het noodlot toe: Raphaelles moeder wordt ernstig ziek. Na haar overlijden komen Raphaelle en haar zussen in verschillende pleeggezinnen terecht. Omdat het pleeggezin van Raphaelle de verantwoordelijkheid van het voogdijschap niet durft te dragen, wordt de voogdij over het meisje bij Jeugdbescherming belegd. Na anderhalf jaar verhuist Raphaelle van het pleeggezin naar een groepswoning in de crisisopvang. Het contact met Jeugdbescherming wordt opgeschroefd. In korte tijd krijgt Raphaelle wel vijf of zes verschillende voogden.
‘Jeugdbescherming was er zogenaamd om mij te helpen, maar zorgde vooral voor spanning en onduidelijkheid. Ik zat diep in de rouw en vormde een gevaar voor mezelf. Voor Jeugdbescherming was ik een nummer, maar ik moest hun voogdijrol wel als topprioriteit zien. Ik moest volwassen, verantwoordelijk gedrag tonen, maar mijn mening werd niet naar waarde geschat. Ik heb niet eens alle voogden ontmoet: na twee maanden met de ene, volgde er al een andere. Ondertussen liepen mijn middelengebruik en de automutilatie volledig uit de hand.’
Verlengde ‘vakantie’
Na een tijd ontmoet Raphaelle online haar nieuwe gezinsmanagers May-Ying en Tobias. Zij merken dat het helemaal niet goed gaat met Raphaelle in de crisisopvang. Daarom regelen ze in de herfst van 2022 dat Raphaelle op vakantie kan bij haar vader, stiefmoeder, twee ‘volle zussen’, jongere halfzus, stiefzussen en -broers in Israël. Raphaelle heeft regelmatig online overleg met haar gezinsmanagers. Die merken dat het verblijf bij haar familie Raphaelle goed doet. Haar vakantie wordt met enige creativiteit steeds verlengd. In maart vliegen de twee gezinsmanagers naar Israël voor een huisbezoek.
‘Ik was zo gespannen. Ik kwam uit school en zij waren daar, bij mij thuis. Mijn vader en stiefmoeder fluisterden me tot overmaat van ramp toe dat ik beter niet kon roken tijdens het bezoek. Hoezo vlogen deze mensen hierheen, om op basis van een huisbezoek te beslissen of ik bij mijn familie mocht blijven wonen? En waarom mocht ik geen simpel sigaretje roken, terwijl deze mensen wel op de hoogte waren van mijn veel kwalijkere middelengebruik? Ik vond het vrij absurd allemaal.’
Volle tafel en kantelende sfeer
De hele familie is aanwezig en oogt super gespannen. Ook Raphaelle is op van de zenuwen, in haar beleving is Jeugdbescherming een organisatie die maar twee dagen per week bereikbaar is, maar wel de macht heeft om over haar toekomst te beslissen. Ze is bang voor het zwaaiende vingertje en de dreiging van een opname in een gesloten instelling. Maar tot haar grote verbazing openen Tobias en May-Ying het gesprek niet met een lijstje van eisen. Ook hoort het meisje geen ‘als-dit-dan-dat-dreigementen’. De sfeer slaat tijdens de lunch helemaal om, in positieve zin. En als de stress wegvalt, zien Tobias en May-Ying hoe Raphaelle straalt, omringd door haar grote familie. Ook zien ze een heel betrokken vader, die niets liever wenst dan dat zijn dochter bij hem woont. De eettafel, dé plek waar in Israël verhalen gedeeld en doorvoeld worden, staat boordevol met de heerlijkste gerechten. Er volgt een lange lunch en alle perspectieven krijgen de ruimte. Tobias en May-Ying horen hoe Jeugdbescherming Raphaelle lang aan haar lot heeft overgelaten.
‘Ik merkte dat Tobias en May-Ying echt schrokken van mijn kant van het verhaal. Het voelde zo goed om eindelijk gehoord te worden en vrijuit te spreken over de narigheid van de voorbije jaren.’
Snel in actie
Na de legendarische lunch en een fijn nagesprek op het balkon (met sigaretje!) is het helder voor May-Ying en Tobias: Raphaelle moet absoluut bij haar Israëlische familie kunnen blijven. Ze schieten razendsnel in actie en laten zich niet afschrikken door procedures. Op het vliegveld schrijven de jeugdbeschermers het advies en bellen ze de Raad voor de Kinderbescherming al: de voogdij moet zo snel mogelijk naar de vader van Raphaelle gaan. Ook gaan ze praten met de school van Raphaelle en met de afdeling buitenlandse zaken van het ministerie van Social Work, om alles zo goed mogelijk te regelen. Naar hun gevoel heeft Jeugdbescherming wat goed te maken, in Nederland had Raphaelle te lang op wachtlijsten gestaan voor hulp die ze toen echt nodig had. Doordat de vader nu officieel de voogdij heeft, kan Raphaelle gerichte hulp krijgen bij haar schoolcarrière in het Israëlische onderwijssysteem.
‘Heel veel hulp heb ik niet nodig: ik beheers het Hebreeuws al goed en kan het ook schrijven. Mijn laagste cijfer op mijn eindrapport van dit schooljaar is een 6,7, voor maatschappijleer.’
Liefde met hoofdletter en grote dromen
Glunderend vertelt Raphaelle dat ze in haar ‘vaderland’ ook de Liefde met hoofdletter gevonden heeft. Ze is ondertussen vijf maanden samen met haar vriend, een jongeman bij wie ze zich gehoord, gezien en geliefd voelt. Dat was in het verleden wel anders, als ze terugblikt op nare ervaringen met jongens. Niet alleen de liefde en de nabijheid van familie maken haar gelukkig. Ze voelt weer ruimte om over de toekomst te dromen. En die dromen zijn niet klein!
‘Ik ben al maanden clean, ik beschadig mezelf niet meer en ben niet meer depressief. Door wat ik heb meegemaakt hoef ik gelukkig geen dienstplicht meer te doen. Ik wil sowieso een studie in de rechten volgen. Ook droom ik van een eigen winkeltje met natuurlijke geneesmiddelen en schoonheidsproducten. Mijn stieftante leert me nu heerlijke oliën te maken. En oh ja, ik wil ook nog een boek schrijven en heel veel reizen. Onderschat mij niet: de beloftes die ik aan mezelf maak, zijn heilig.’
–