Naar het hele gezin kijken met Functional Family Parole

In de gezinsgerichte aanpak van Jeugdbescherming Regio Amsterdam staat ‘Functional Family Parole’ (FFP) centraal. Titia de Jong werkte eerst als gezinsmanager. Sinds vijf jaar is ze trainer bij de Jeugdbescherming Akademie. Bevlogen vertelt ze in dit interview meer over FFP, een van oorsprong Amerikaanse methode die erop gericht is de veiligheid van alle kinderen binnen het gezin te vergroten. Wat houdt werken volgens de systemische methode FFP in? Waarom werkt het zo goed?

Ook oma heeft invloed
De Amerikaanse Jim Alexander stelde vast dat een verplichtende aanpak binnen de jeugdreclassering in de Verenigde Staten niet voldoende werkte en zette ‘Functional Family Parole’ op. De focus wordt in deze methodiek van het individuele naar het relationele verlegd. Kinderen en jongeren en hun daden worden gezien binnen de context van hun kerngezin en de omgeving die invloed heeft, het bredere gezinssysteem. Met deze systemische aanpak kijkt de gezinsmanager ook naar patronen die soms al generaties lang worden doorgegeven.

‘Een oma kan, ook al leeft ze elders, toch veel invloed hebben op een gezin of op haar kleinkind. Misschien heeft zij op haar beurt dezelfde patronen van haar eigen oma geleerd. Als we gaan werken met het kernsysteem van dit gezin, moeten we oma dus ook betrekken bij het traject. We moeten serieus nemen hoe zij de situatie beleeft en haar perspectief begrijpen. Als mensen zich gezien voelen, kunnen ze veranderen. Mensen die veranderen, veranderen het systeem.’

Veiligheid als focus
Veiligheid van de kinderen is de gemeenschappelijke deler voor alle betrokkenen en ook het uitgangspunt van de gezinsmanager, die kijkt naar de factoren die veiligheid bevorderen of juist in de weg staan. Die focus staat centraal bij Jeugdbescherming Regio Amsterdam en FFP helpt om veiligheid binnen een gezin respectvol en tegelijk met lef bespreekpaar te maken. Alles wat je als gezinsmanager doet, moet relevant zijn voor de veiligheid.

‘Filteren is een belangrijke vaardigheid als gezinsmanager: een onderscheid maken tussen ‘what is nice to know’ en ‘what I need to know’. Het is niet nodig om mensen onder stress het hemd van het lijf te vragen. Die nieuwsgierigheid kan averechts werken. Wat we echt moeten weten, is wat er nodig is om de kinderen in veiligheid te brengen.’

Hoopgevende blik
Bij het blootleggen van patronen blijft de gezinsmanager met de FFP-methode hoopgevend naar het gezin. Gezinnen die bij Jeugdbescherming terecht komen, voelen zich bekeken en beoordeeld door de buitenwereld en hebben in hun beleving het meest kostbare te verliezen: hun kinderen. Ook hebben ze vaak weinig vertrouwen in instanties. Praten over de pijn, over dat wat lastig gaat, vinden ze vaak spannend. Wat gebeurt er als je toegeeft dat het niet gaat?

‘De FFP-methode vraagt om een balans tussen nieuwsgierigheid, moed én oordeelvrij vragen en kijken. De gezinsmanager erkent en benoemt de waarde van het gezin en de leden en kijkt naar de dingen die trots oproepen. Oog hebben voor de onderliggende motor, de kracht van het gezin voorbij alle narigheid en problemen, is essentieel. Want die motor is de sleutel die voor de ommekeer kan zorgen, waardoor gezinnen inzien dat ze het anders kunnen doen.’

Het belang van reflectie
Nieuwe collega’s krijgen bij de start meteen de basistraining: hun mens- en kindbeeld wordt besproken en in vijf trainingen in anderhalf jaar worden ervaringen met gezinnen ingebracht. De eindpresentatie toont de ontwikkeling van de gezinsmanager in het methodisch werken. Maar deze basistraining is slechts de aftrap, het echte leren en groeien gebeurt door de methode in de praktijk toe te passen en in het basisteam te reflecteren op je handelen. Daarom is het belangrijk dat de driehoek (teammanager, senior gezinsmanager en gedragsdeskundige) een veilige setting creëert en bewaakt in het basisteamoverleg, dat er een sfeer ontstaat waarin gezinsmanagers durven voelen, experimenteren en leren met en van elkaar, vanuit dezelfde FFP-basishouding: nieuwsgierig, op kracht gericht en zonder te veroordelen.

‘Wij brengen casenotes in. Onze Amerikaanse collega’s gaan een stapje verder: zij nemen hele gesprekken op en bespreken ze vervolgens met collega’s. Filmmateriaal geeft een helder beeld van wat je doet: wat goed gaat en wat je anders kan doen om de betrokkenheid of motivatie binnen het kerngezin te verhogen. Soms zie je ook krachten in jezelf waar je je niet eerder bewust van was.’

Dromen van landelijke inrol
Functional Family Parole wordt als methode nog niet standaard aangeboden in hbo-opleidingen. Bij Jeugdbescherming Regio Amsterdam werden al in 2010 de eerste collega’s getraind door de Amerikaanse grondleggers om te starten met nieuwe methode. Twee jaar later werd FFP als standaardmethode ingerold. Titia ziet hoe waardevol het is om altijd ruimte te maken voor reflectie en stil te staan bij wat nodig is, zeker ook als de druk enorm hoog. En Titia koestert nog grotere dromen.

‘Mijn wens zou zijn dat FFP dé methode zou worden in het hele land. Dat ook alle GI’s en gemeenten op de FFP-kar springen. De methode is zo waardevol, omdat je leert begrijpen wat er gebeurt zonder mensen te veroordelen. Ik hoop dat het ons ook lukt om nog meer oordeelvrij naar onszelf te kijken, zodat we nog meer het juiste kunnen doen voor de gezinnen.’

Sterk lijntje met Amerikaanse collega’s
Tijdens een masterclass begin dit jaar werd er geoefend met trainingsacteurs die praktijkervaringen simuleerden. Amerikaanse collega’s kwamen over om een seminar en workshops te geven. In november staat er weer een masterclass FFP-gesprekstechnieken op het programma. In de tussentijd laat Titia zich nog regelmatig inspireren door de inmiddels overleden grondlegger.

‘Op YouTube vind je nog talloze filmpjes van Jim Alexander. Ze bieden me inspiratie die ik in de trainingen inzet om vlammetjes aan te wakkeren bij de gezinsmanagers. Ik kan me eindeloos verdiepen in FFP.’

Wil je graag nog meer lezen over Functional Family Parole? Bekijk dan de uitleg over onze werkwijze op onze website.