Iedereen heeft baat bij een goede samenwerking

Ilona Simons is senior gezinsmanager bij Jeugdbescherming Regio Amsterdam, Eveline Verburg is raadsonderzoeker en casusregisseur bij de Raad voor de Kinderbescherming in Haarlem. Daarnaast zijn ze als Ambassadeurs Jeugd enthousiaste en kritische influencers die de beweging in de Nederlandse jeugdzorg in kaart brengen en een stem geven aan jongeren en jeugdzorgmedewerkers. Ilona en Eveline werken goed samen met jongeren die criminele feiten pleegden. Wat maakt de samenwerking zo fijn?

Rol van de Raad
Vanuit de Raad voor de Kinderbescherming doet Eveline onderzoek naar de strafbare feiten en ook naar de zorgen en krachten rondom de jongere. Ze brengt beschermende en recidiveverhogende factoren in kaart door te praten met de jongeren zelf en hun netwerk: de ouders, hulpverlening, de wijkagent, medewerkers van de school, etc. Wat maakt dat dit gebeurd is en hoe kunnen we het in de toekomst voorkomen? Dat zijn centrale vragen in haar onderzoek. Op basis van dit onderzoek geeft de Raad een advies aan de rechter.

Taak van Jeugdbescherming
Na de zitting zorgt de jeugdreclasseerder van Jeugdbescherming dat de maatregel die de rechter oplegde in de praktijk omgezet wordt. Ilona houdt toezicht op de voorwaarden, die kunnen gaan over school, dagbesteding, middelengebruik, behandeling, een avondklok of afstand houden van bepaalde vrienden.

‘We trekken pas samen op als de jongere opnieuw met de politie in aanraking komt. Zo kwamen we elkaar ook voor het eerst tegen. Ondertussen hebben we al vaak samengewerkt. We zijn goed op elkaar ingespeeld.’
Ilona

Zelfde visie
Zowel Eveline als Ilona moeten voorkomen dat de jongere nogmaals in aanraking komt met politie en justitie. Ze werken allebei vanuit een gezinsgerichte aanpak, waarbij waar nodig hulpverlening ingezet wordt voor de jongere en zijn gezin. Door de lange wachtlijsten en flinke personeelstekorten werken ze vaker buiten de eigen regio. Al bij het eerste advies houden ze rekening met de haalbaarheid en uitvoerbaarheid van de maatregelen. Vaak is het schipperen tussen het ideale plaatje en de realiteit. Altijd kijken ze verder dan het criminele gedrag. Beiden zijn zeer gedreven om echt contact te maken met de jongeren.

‘Met een paar telefoontjes over en weer bereik je niet wat zo belangrijk is: kijken van mens tot mens, met oog voor kwetsbaarheid en voor het kleine kind in de jongere. Als je enkel met een afstraffende blik kijkt, voed je de antisociale kant van deze jongens. Wij willen investeren in de juiste behandeling, die de diepere oorzaken van het criminele gedrag aanpakt. Ook deze jongens verdienen mensen die voor ze opkomen.’
Eveline

Analyseren, ook als het weer misgaat
Ilona begeleidt meerdere veelplegers. Ze weet dat ze Eveline kan inschakelen als één van die jongens weer opgepakt wordt. De eerste jongen die ze samen begeleidden heeft na twee jaar begeleiding weer een zwaar delict gepleegd. Omdat hij ondertussen meerderjarig is, zit hij nu vast in de gevangenis.

‘Zelfs bij deze jongen kijken we toch goed terug op de weg die we hebben afgelegd. Het contact met deze jongen is goed gebleven. Dat is mede omdat we een duidelijke samenwerking hadden, waardoor hij steeds wist waar hij aan toe was.’
Ilona

Het kleine jongetje in de drill rapper
Ilona en Eveline begeleiden nu samen al zo’n twee jaar een veelpleger. Een drill rapper die altijd een wapen droeg en veel onrust op straat veroorzaakte. De vele conflicten met zijn moeder maakte de situatie er niet beter op. Eveline onderzocht of een ondertoezichtstelling nodig was. Op een bepaald moment werd als oplossing gedacht aan een tijdelijk verblijf in het buitenland. Maar de jongen weigerde op het vliegtuig te stappen en liep weg.

‘Hij was flink in de war, wij maakten ons grote zorgen. We startten in die periode met onze opleiding voor Ambassadeur Jeugd en het verhaal van deze jongen hebben we ingebracht. De inzichten die we daardoor opdeden hebben we ingezet bij zijn begeleiding. Onze band groeide.’
Eveline

De buitenwereld zag vooral een gevaarlijke jongen die met een wapen over straat liep en steeds weer delicten pleegde. Eveline en Ilona zagen vooral angst en trauma’s bij hem en beseften maar weer eens hoe dun de grens is tussen slachtoffer of dader zijn. Het criminele gedrag was een overlevingsmechanisme voor de jongen geworden.  

‘We lieten zien dat een ander pad mogelijk was en gaven hem zo hoop en vertrouwen. Ondertussen woont hij op een voor hem veilige en vertrouwde plek. Trouw volgt hij zijn intensieve behandeling. Uit het criminele milieu stappen is moeilijk als je er zo diep inzit, maar deze jongen maak grote stappen en houdt zich aan de afspraken. Hij weet dat we constant schakelen en neemt veel van ons aan.’
Ilona

 ‘Real’ zijn
Eveline en Ilona werken voornamelijk met jongens. Bij meisjes zorgen dezelfde gezinsomstandigheden vaak voor een andere problematiek dan crimineel gedrag. Ze vinden vaak goed aansluiting bij de jongens, ook al hebben ze zelf heel andere levenservaringen. In de kern is het vooral belangrijk om jezelf te blijven, authentiek te zijn.

‘Veel van de jongens en gezinnen zijn gepokt en gemazeld in de jeugdzorg. Ze prikken dwars door je heen als je een dubbele agenda hebt. Ze verwachten dat je ‘real’ bent en zegt waar het op staat. Ilona en ik geven in september samen een workshop op de Dag van de Jeugdprofessional. Dan zullen we meer vertellen over hoe belangrijk het is jezelf te blijven in dit werk.’
Eveline

Lange adem en zonder oordeel
Voor het werken met jongeren die op het criminele pad zijn geraakt, is een lange adem nodig. Het kost veel tijd om een band op te bouwen en hun vertrouwen te winnen. Je moet veel verdragen en accepteren dat het soms misgaat. Dat botst met de verwachtingen van de samenleving: dat het geweld stopt als jeugdzorg in beeld komt. Maar patronen van geweld zijn hardnekkig en moeilijk te doorbreken en spelen vaak al generaties lang. Eveline en Ilona proberen beiden zonder oordeel te kijken naar de jongens en de gezinnen die ze begeleiden. Nieuwsgierig blijven is de kunst.

‘Ook een veelpleger die vreselijke dingen gedaan heeft, speelt verstoppertje met ons en verschuilt zich onder de tafel van zijn kamer in de jeugdgevangenis. In elk van hen schuilt een heel gewone jongen, die verliefd wordt en van grapjes en gamen houdt.’
Ilona