Een moeilijke beslissing

Ieder kind zou thuis moeten kunnen opgroeien. Maar soms gaat dat niet, omdat het onveilig is. Het verhaal van Nicky en Bas is hier een voorbeeld van. Gezinsmanager Arno was erbij toen zij uit huis werden geplaatst. Hij vertelt wat hieraan voorafging, over de impact van de uithuisplaatsing en hoe het nu met Nicky en Bas gaat.

“Als gezinsmanager heb ik verschillende uithuisplaatsingen begeleid. Toch went het meemaken ervan nooit. Een uithuisplaatsing die mij altijd bij zal blijven, is die van Nicky en Bas. Ik kreeg moeder Anna*, vader Peter en kinderen Nicky (12) en Bas (1), onder mijn hoede. Het gezin kende veel problemen, met name door het agressieve gedrag van Peter, de biologische vader van Bas. De vader van Nicky was grotendeels uit beeld. Nicky had door het huiselijk geweld ernstige trauma’s opgelopen en complexe psychiatrische problemen ontwikkeld. De situatie werd onhoudbaar en we besloten als team dat Nicky niet langer veilig thuis kon blijven wonen.

Hoewel Anna en Peter wisten dat Nicky uit huis geplaatst zou gaan worden, hebben we niet precies verteld hoe en wanneer dit zou gebeuren. Hoe lastig ook, dit was een weloverwogen keuze. We wisten dat zij zich hiertegen zouden verzetten en wilden voorkomen dat Peter met Nicky onderdook. Dit zou de situatie voor Nicky alleen maar erger maken. Wat Anna en Peter nog niet wisten, was dat we ter plekke zouden besluiten of het veiliger was om óók Bas tijdelijk ergens anders onder te brengen. Omdat de kans op een confrontatie groot was, haalden we de kinderen met drie gezinsmanagers en onder politiebegeleiding op.

We belden aan en zodra we hadden uitgelegd wat we kwamen doen, ontstak Peter in woede. Hij reageerde zo agressief naar mijn collega, dat ik letterlijk tussenbeide moest springen. Terwijl verschillende politieagenten en een collega zich ontfermden over Peter, Anna en Bas, gingen een andere collega en ik op zoek naar Nicky. Die was op dat moment bij de psycholoog die hij bezocht. Hoewel Nicky wist dat hij uit huis zou worden geplaatst, was het toch ingrijpend toen het eenmaal zover was. Onder politiebegeleiding werd Nicky weggevoerd en eenmaal aangekomen bij de instelling in het noorden van het land waar hij zou gaan verblijven, reageerde hij zeer emotioneel. Ook was hij bezorgd om zijn moeder en broertje. Onze uitleg dat we zijn broertje naar een andere plek hadden gebracht en zijn moeder hulp zou krijgen, stelde hem gerust. Terwijl ik het intakegesprek met de instelling voerde, richtte mijn collega met Nicky zijn kamer in. Op de terugweg hadden mijn collega en ik, allebei een brok in de keel. Dit is nu eenmaal niet wat je wenst voor een kind.

Omdat Nicky veel zorg nodig had, was het lastig om een passende zorgaanbieder dichtbij te vinden. Al vrij snel bleek namelijk dat hij daar niet op zijn plek zat. Toen hebben we alles op alles gezet om alsnog het juiste ‘thuis’ voor hem te vinden. Dit vonden we een instelling in oosten van het land. Opnieuw niet om de hoek, maar wel helemaal passend bij wat Nicky nodig had. Bij deze instelling staat de zorg voor Nicky voorop.

Na afloop hebben we onszelf als team de vraag gesteld: ‘was deze uithuisplaatsing de juiste keuze, of hadden we de kinderen met extra hulp thuis kunnen houden?’ Wij zijn het gewend om in mogelijkheden te denken en staan open voor ongewone oplossingen. Kan een familielid tijdelijk in huis komen wonen? Prima. Biedt een hond uitkomst? Regelen we. Helaas had in dit geval geen enkele hulp iets veranderd aan de onveilige situatie van Nicky en Bas, en de persoonlijke problemen van de ouders. Het eerlijke antwoord is dan ook, dat deze kinderen uit huis plaatsen de enige oplossing was. Dit neemt niet weg, dat we vanaf dag één hebben gekeken hoe Anna stap voor stap weer een rol in de levens van haar beide kinderen kon gaan spelen.

Het hielp dat vader Peter het gezin verliet en naar het buitenland vertrok, waar hij nu nog steeds verblijft. Zijn vertrek bracht rust. Terwijl Bas bij een pleeggezin was, heeft Anna hard aan zichzelf gewerkt. Ik werd de vaste gezinsmanager en nadat ik eenmaal Anna’s vertrouwen gewonnen had, bouwden we een mooie samenwerking op. Na een half jaar was ze zover om haar rol als moeder weer op te pakken en mocht Bas -onder streng toezicht- terug naar huis. Inmiddels zijn we een aantal maanden verder en gaat het heel goed met hen allebei. Zo goed zelfs, dat er ook geen ondertoezichtstelling meer is.

Door de hulp die Anne heeft gehad, is haar relatie met Nicky verbeterd. Ze bezoekt hem regelmatig en is onlangs nog blijven logeren. Omdat Nicky in Deventer op zijn plek lijkt in het oosten van het land overweegt Anna om Bas daarnaartoe te verhuizen. Op die manier zijn ze dichter bij Nicky in de buurt. Nicky zal vanwege de hulp die hij nodig heeft, voorlopig niet naar huis kunnen. Maar mocht zijn moeder bij hem in de buurt gaan wonen, dan proberen we toe te werken naar een situatie waarin Nicky bijvoorbeeld in de weekenden naar huis gaat.

Ondanks de moeilijke beslissing om Nicky en Bas uit huis te laten plaatsen, kijk ik er met een goed gevoel op terug. Kinderen horen bij hun ouders, maar soms moeten zij een pas op de plaats maken om later weer een goede positie in het leven van hun kinderen te kunnen innemen.

Wij zijn als team echt voor Nicky en Bas gaan staan. Kinderen hebben volwassenen nodig die hen steunen. Bij alles wat ik doe als gezinsmanager, wil ik kinderen recht in de ogen kunnen kijken. Ik moet er niet aan denken dat ik een kind dat ik begeleid over tien jaar tegenkom en dat het dan zegt ‘Arno, wat ben je toch een ongelofelijke lul dat je toen niets gedaan hebt’. Gelukkig is dat me tot nu toe nog nooit overkomen.”

*Om de privacy van het gezin te beschermen, zijn de namen in dit verhaal aangepast.

Zo thuis mogelijk opgroeien

Een kind uit huis plaatsen, willen we zoveel mogelijk voorkomen. Ook werken we liever op een andere manier aan veiligheid, dan door middel van drang of dwang. Daarom zoeken we in samenwerking met partners zoals gemeenten en specialistische zorgaanbieders, naar nieuwe manieren om veiligheid in huis te brengen. Zodat kinderen thuis en anders ‘zo thuis mogelijk’ op kunnen groeien. Onderstaande initiatieven helpen hierbij. Ze geven kinderen en jongeren zicht op een toekomst thuis, of op een plek die zo voelt.

Coalitie naar Thuis
Coalitie naar Thuis is een landelijk initiatief van Levvel, Jeugdbescherming, de VNG en het Nederlands Jeugdinstituut. Aanleiding voor het ontstaan van de samenwerking was de documentaire ‘Alicia’ uit 2017. Alicia is een meisje dat opgroeit binnen Jeugdzorg en van instelling naar instelling verhuist. Coalitie naar Thuis wil voorkomen dat kinderen vaker worden doorgeplaatst, omdat zij bijvoorbeeld kampen met complexe problematiek. Met creativiteit en maatwerk wordt met gemeenten en specialistische zorgaanbieders gewerkt aan duurzame oplossingen. Zodat een kind wél op één plek veilig kan opgroeien. Inmiddels heeft Coalitie naar Thuis voor verschillende kinderen een plek met toekomst gevonden. Vaak is dit zelfs weer letterlijk thuis bij de ouders, met de juiste, langdurige ondersteuning dichtbij. Bijvoorbeeld in de vorm van hulp die op ieder moment klaarstaat om ouders en kind te ondersteunen. Coalitie naar Thuis doet wat de naam zegt: gezin, zorgaanbieder, gemeente, Levvel en Jeugdbescherming vormen met elkaar een sterke coalitie. We trekken samen op, dragen samen verantwoordelijkheid en werken met elkaar vanuit de vraag: wat heeft dit kind nodig?

Radicaal stoppen met drang en dwang
We willen gesloten jeugdzorg voor jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar zoveel mogelijk voorkomen. Dat willen we doen door jongeren die een ernstig risico voor zichzelf en/of anderen vormen, op een andere manier veiligheid en perspectief te bieden. Naast initiatiefnemer Levvel hebben ook Raad voor de Kinderbescherming, Arkin, Altra, politie, GGZ en Jeugdbescherming zich deze bij deze beweging aangesloten. Bij de aanpak gaan Levvel en Jeugdbescherming per jeugdige die in de gesloten jeugdzorg terecht dreigt te komen na, welke alternatieve hulpverlening mogelijk is. Hierbij worden in overleg met zorgaanbieders ook nieuwe zorgoplossingen gecreëerd. Dat de focus op het stoppen met drang en dwang zijn vruchten afwerpt, blijkt wel uit de cijfers. Waar in 2016 nog 104 jongeren gesloten jeugdhulp kregen, is dit aantal in 2021 teruggebracht naar 39.

	2016	2017	2018	2019	2020	2021
Aantal jongeren	104	91	101	74	51	39
Jongens	55	47	53	45	29	18
Meisjes	49	44	48	29	22	21

Een Thuis voor Noordje
Dit is een bovenregionale samenwerking waaraan verschillende jeugdhulpregio’s, jeugdhulpaanbieders, onderwijssamenwerkingsverbanden en gecertificeerde instellingen in Noord-Holland meedoen. Een Thuis voor Noordje wil jongeren uit Noord-Holland die ook met intensieve hulp niet thuis kunnen wonen, binnen de eigen regio zo thuis mogelijk laten opgroeien. Zo thuis mogelijk betekent hier geen gedwongen verblijf in een behandelgroep van een grootschalige instelling, maar wonen in een kleinschalige woonvorm. Aan veiligheid wordt gewerkt door middel van persoonlijke begeleiding op maat. In plaats van behandeling en onderwijs ‘op de groep’, gaat de jongere hiervoor de deur uit. Alles is gericht op blijven meedoen aan de samenleving. De jongere wordt niet losgelaten zodra deze 18 jaar wordt, maar kan vanuit de kleine woonvorm in eigen tempo toewerken naar een eigen thuis. In Noord-Holland. Het plan van aanpak van Een Thuis voor Noordje is onlangs goedgekeurd. Bij de aanpak waren verschillende ervaringsdeskundigen betrokken.

Pittbulls
Pitbulls zijn professionals die hun eigen ervaring en expertise binnen en buiten hun organisatie inzetten om uithuisplaatsingen te voorkomen. Omdat zij overleg plegen met collega’s van verschillende organisaties, zien zij wat er nog mogelijk is voor het kind en het gezin. De pittbulls zijn eenvoudig te raadplegen en in te zetten om vastlopende samenwerking in een vroeg stadium vlot te trekken.