Hulpverleners komen en gaan, de JIM is er altijd
Trainer Marit Agterhof en gezinsmanager Miranda Hüsken vertellen over JIM
JIM staat voor ‘Jouw Ingebrachte Mentor’, een door de jongere of kind zelfgekozen steunfiguur. Deze JIM kan op verschillende manieren motiveren en ondersteunen, bijvoorbeeld bij gesprekken met hulpverleners. Marit Agterhof is JIM-trainer, gezinsmanager Miranda Hüsken maakt deel uit van het pilotteam dat getraind wordt in de JIM-aanpak. Miranda en Marit vertellen enthousiast over de vele voordelen van JIM.
Zo simpel, zo nodig
JIM-trainer Marit Agterhof werkte jarenlang in de gesloten jeugdzorg en jeugdgevangenissen. Terugblikkend stelt ze beschaamd vast dat ze toen niet of nauwelijks met het netwerk van de jongeren werkte. Zelfs de ouders kwamen amper in beeld. De jongeren motiveren om zelf een vertrouwenspersoon te kiezen, een stabiele steunpilaar, vindt Marit een simpele, maar nodige stap. Ook voor Miranda, die vier jaar geleden als gezinsmanager bij Jeugdbescherming Regio Amsterdam startte, was de JIM-aanpak liefde op het eerste gezicht.
‘Ik werk vanaf mijn start bij Jeugdbescherming op een gezinsgerichte manier. Vanaf het begin het hele gezin meenemen voelt prettig en natuurlijk. Jongeren komen niet alleen, maar met hun hele gezin en bredere context. Dat maakt het heel logisch om iemand te betrekken die de jongere vertrouwt. Wij komen en gaan, de JIM is er altijd.’ (Miranda)
Een paar voorwaarden
JIM’s zijn duurzame vertrouwenspersonen. Als betrokkenen in de directe leefwereld weten ze meer over de context van de jongere dan hulpverleners die komen en gaan. Een belangrijke voorwaarde is dat jongeren zelf hun JIM kiezen en dat hun intrinsieke motivatie dus aangesproken wordt. Verder is de JIM geen ouder en het liefst 18+. De JIM wordt niet in positie gebracht om de ouders te vervangen, maar kan juist helpen om hen meer in hun ouderrol te zetten. Ook moet de JIM zelf bereid zijn om samen te werken en aanspreekbaar zijn. De JIM’s zijn vaak een opa, oma, buurvrouw of buurman. Ook oudere zussen of broers kunnen heel geschikt zijn als JIM, zeker als ze niet meer thuis wonen.
‘Een JIM kan een voetbaltrainer zijn, of eigenaar van de buurtsuper. We hebben zelfs al succesvol met een drugsdealer gewerkt. Onze eerste reactie was ‘Oh mijn hemel’, maar deze JIM bleek inderdaad dé persoon met invloed. Toen de jongen zijn eindexamen moest halen, zorgde de JIM ervoor dat niemand hem drugs zou geven.’ (Marit)
Chagrijnig akkoord en jezelf laten zien
De jongeren moeten hun JIM zelf kiezen en vragen, maar een akkoord van de ouders is ook nodig. Soms is dat een ‘chagrijnig akkoord’. Ouders beseffen ook dat de invloed van deze vertrouwenspersoon er sowieso is, zelfs als hij of zij niet officieel als JIM in positie gebracht wordt. Zo kan een tante een belangrijke vertrouwenspersoon zijn die invloed heeft op de jongere, terwijl de ouders zich ergeren aan haar ‘bemoeizucht’. Het is belangrijk om in gesprek te blijven tot er een akkoord is. Vervolgens pakt iedereen zijn rol: die van ouder, van JIM of gezinsmanager.
‘Soms moet je als gezinsmanager ook laten zien wat het met je doet als iemand als JIM ingezet wordt. Als je verlangt dat de JIM open en eerlijk aan tafel zit, moet je ook iets van jezelf durven tonen. Dan kan je bijvoorbeeld noemen dat je je zorgen maakt over hoe het gaat. Het belangrijkste is om naar de jongeren hun stem te luisteren. Deze beweging is zo nodig in de jeugdzorg en die kunnen we maken met de JIM.’ (Miranda)
Tijd nemen voor de analyse
Als er een buurvrouw is die een oogje in het zeil houdt, wordt vaak de nood aan professionele hulp kleiner. Als die hulp toch nodig is, is de JIM de uitgelezen persoon om te betrekken bij de analysefase en het opstellen van een gezinsplan. Want de JIM weet meestal goed wat er speelt in het gezin en kan dus de hulpverlener helpen om aan de slag te gaan met wat er op dit moment nodig is. Als je de tijd neemt voor een goede intake, is er meestal minder tijd nodig voor alles wat erna komt.
‘Het proces van een JIM in positie brengen duurt een aantal weken, daardoor kan de analysefase langer duren dan gebruikelijk. Maar genoeg tijd nemen voor de analyse is onmisbaar, als we de JIM goed willen integreren in onze gezinsgerichte aanpak. Het liefst neem je bij het opstellen van het gezinsplan de visie van de JIM mee. De JIM kan ook veel belangrijke informatie geven als je de veiligheid wil borgen.’ (Miranda)
Iedereen een JIM
Miranda is naast gezinsmanager ook consulent voor het Jeugdteam. Ook voor dit team ziet ze de mogelijkheden van samenwerken met JIM’s. In heel het land wordt de JIM-aanpak met steun van het ministerie van VWS onder de noemer JIMpact uitgerold in meerdere organisaties. Ook de ervaring met een JIM voor kinderen onder de twaalf groeit, of de samenwerkingen met meerdere JIM’s in één gezin.
‘Ook op school kan een maatschappelijk werker de jongere vragen wie in de omgeving belangrijk voor hem of haar is. Een zwangere vriendin zei me onlangs dat een JIM al op het consultatiebureau in kaart gebracht kan worden. Dat klopt. Wie er belangrijk is in het leven van het kind, is altijd een essentiële vraag. In België is het recht op een steunpilaar voor elk kind zelfs bij wet vastgelegd.’ (Marit)