Een luisterend oor geeft bestaansrecht
Moraya (25) maakte een debuutalbum over haar heftige jeugd vol jeugdzorg
Toen ze negen maanden oud was, werd Moraya voor het eerst uit huis geplaatst. Ze wist tijdens haar jeugd niet beter dan dat er hulpverleners in het gezin kwamen. Ze verhuisde wel vijftien keer en woonde zowel in een gezinsgroep als in meerdere jeugdzorginstellingen. Nu studeert Moraya aan de HvA en raakt ze vele snaren met haar debuutalbum ‘Valse start’ en de gelijknamige theatervoorstelling. ‘Een eerbetoon aan wie de uitdagingen van een moeilijke jeugd heeft overwonnen en een boodschap van hoop voor wie nog steeds vecht.’
Altijd iets aan de hand
Moraya groeide op met haar alleenstaande moeder en oudere halfbroer. Haar jeugd was heel onrustig en ‘rumoerig’. Haar alcoholverslaafde moeder werd overrompeld door het moederschap en Moraya’s vader was niet in beeld. Als jong kind droeg Moraya al veel verantwoordelijkheid. Op haar album ‘Vaste start’ kiest Moraya vaak voor het perspectief van dit kind, dat veel ervaart maar nog niet kan plaatsen wat ze meemaakt en voelt. Ondertussen ziet ze hoe ze als klein meisje ‘geparentificeerd’ werd.
‘Onverwerkte pijn die van haar was, projecteerde mijn moeder op mij. Enkel als ik hielp in het huishouden, leek ik toegang tot haar te vinden. Maar haar waardering hield op als ik niet aan haar verwachtingen voldeed. Nu zie ik in hoe ik al op heel jonge leeftijd de oorzaken van de problemen in mezelf zocht. De vele uithuisplaatsingen waren een bevestiging van mijn lage zelfbeeld.’
Een diepgeworteld gevoel van afwijzing
Moraya’s oudere halfbroer kropt emoties op, terwijl zij altijd meer naar buiten gericht was. Onrecht vindt ze onverdraaglijk en laat ze niet onbenoemd. Dat maakte Moraya ook moeilijker voor haar moeder. Maar hoewel Moraya altijd veel deelde over hoe ze zich voelde, werd ze niet gehoord. Niet door haar moeder, niet op school, niet door vrienden of hulpverleners. Het gevoel van afwijzing en niet goed genoeg zijn zit diepgeworteld. Zelfs nu het beter met haar gaat, kan ze dit gevoel moeilijk van zich afschudden. Bevestiging van de buitenwereld blijft erg belangrijk.
‘Mijn jongere halfbroertje is geboren toen ik elf was, ik denk dat mijn moeder met zijn geboorte met een schone lei wilde beginnen. Ik woonde toen bij een familievriend, in de overtuiging dat ik na een tijdje weer thuis zou gaan wonen. Maar dat gebeurde nooit.’
Als foetus al ritmegevoel
Een onrustige, onveilige jeugd vormde de basis van Moraya’s leven, maar de muziek is er minstens even lang. Moraya werd verwekt tijdens een kortstondige romance van haar moeder, een bassiste, met een Puerto Ricaanse dj. Ook zwanger stond haar moeder op podia basgitaar te spelen. Moraya herinnert zich uit haar jonge jaren veel wilde feestjes met muzikanten.
‘Ik zeg wel vaker grappend dat ik als foetus al ritmegevoel had. Het is in ieder geval zo dat ik al heel vroeg begon met het schrijven van liedjes. Muziek maken en schrijven heeft iets meditatiefs voor mij. Moeilijke gebeurtenissen krijgen een plek. Dat brengt rust.’
Missie groter dan angst
Op haar negentiende, schreef ze tijdens ExpEx, een opleiding tot ervaringsdeskundige, het liedje ‘Dossier 107’. Aanvankelijk vond ze het eng om mee te doen met de voorstelling. Maar toen Moraya merkte dat haar muziek echt aankwam bij het publiek, voelde ze ook dat haar missie groter was dan haar angst. Tijdens die voorstelling werd voor het eerst haar ‘geheim’ blootgelegd: een heftige jeugd vol jeugdzorg en traumatische ervaringen.
‘Dit geheim werd vervolgens mijn kracht. Natuurlijk voelt het nog steeds spannend om zo open persoonlijke ervaringen te delen. Maar schuldig voel ik me niet. De belevingswereld van het kleine kind is een authentiek en waardevol perspectief. Voor het eerst doet mijn stem ertoe en wordt er geluisterd.’
Kantelpunt
Toen ze begin twintig was, belandde Moraya in een gewelddadige relatie. Door de zelfanalyse die gepaard ging met de opleiding tot ervaringsdeskundige, herkende Moraya de destructieve patronen vrij snel. De relatie ging een paar maanden later uit en Moraya bleek zwanger te zijn. Het besluit om deze zwangerschap te onderbreken, bleek het grote kantelpunt in haar leven. Ook al wilden haar traumatische ervaringen haar in de onveilige relatie houden, haar intuïtie en overlevingsdrang bleken sterker.
‘Ik weigerde het stereotiepe, kwetsbare meisje te worden dat na een onveilige jeugd op jonge leeftijd zwanger wordt van een foute vent. Ik rechtte mijn schouders en besloot de cirkel te doorbreken en voor geluk te kiezen. Ik koos hiermee ook voor het kind in mij, voor het leven dat even in mijn buik had gegroeid en voor alle kinderen die opgroeien in onveiligheid.’
Kiezen voor vreugde
Toen ze met de opleiding Social Work startte, merkte ze al snel dat dit niet haar pad was. Ze wilde voor vreugde kiezen. De bron daarvan ligt voor Moraya in haar creativiteit. Daarom maakte ze de switch naar de opleiding Creative Business. Met haar album en voorstelling toont ze nog steeds maatschappelijke betrokkenheid. De boodschappen die ze met haar muziek overbrengt helpen mensen ook. Ze ervaart zichzelf als een kanaal dat gevoelens omzet in muziek.
‘Ik kijk naar boven, naar de sterren. Performen betekent dat je je openstelt voor de verhalen van velen. Ik kan de wijsheid van deze verhalen in mijn liedjes overbrengen. Dat is dankbaar en helend werk. En het helpt me ook om mijn verleden te accepteren. Dat wat me gevormd heeft, omarm ik. Ook de pijn.’
Eerst luisteren, dan behandelplan
Toen Moraya terugkeek in haar dikke dossier, zag ze nergens vermeld dat ze van zingen houdt. Terwijl ze met haar muzikaliteit geboren is! Daarom ziet Moraya het als haar belangrijkste missie om mensen nieuwsgierig te maken naar elkaar. Want luisteren geeft bestaansrecht. Wie zich gezien voelt, krijgt ruimte om zichzelf te zijn. Dat geldt niet alleen voor kinderen, maar ook voor de hulpverlener.
‘Op mijn veertiende was er een groepsleider die zag wat ik nodig had. De regel was dat er niet gerookt mocht worden. Maar als ik vroeg of ik bloemetjes mocht plukken, dan begreep ze dat ik een sigaretje nodig had om even tot mezelf te komen. Ze stelde de relatie boven de regels. Wat heeft een kind nodig, waar wordt het blij van? Kijk naar het kind voor je een gezinsplan opstelt. Dan is de kans groter dat je toegelaten wordt.’